W jaki
sposób XX dynastia przejęła władzę w Egipcie, nie jest do dziś w pełni
wyjaśnione. Jedyne wskazówki dotyczące politycznych wydarzeń w tym okresie
czerpiemy z steli z Elefantyny ufundowanej przez pierwszego władcę Setnachta,
oraz jej kontynuacji zawartej w tekście z papirusu Harrisa, pochodzącego z
początkowego okresu u rządów Ramzesa IV. Na steli Setnacht relacjonuje jak
wypędził buntowników, którzy uciekając pozostawili skradzione w Egipcie złoto,
srebro i miedź. Papirus opisuje jak obca napaść doprowadziła do stanu bezprawia
i chaosu w kraju. Po kilku latach bezkrólewia i anarchii, Syryjczyk zwany Iarsu
(imię oznacza "Ten, który stał się") sięgnął po władzę, by wraz ze swymi
wspólnikami rabować kraj i plądrować świątynie. Z tekstów tych możemy
wywnioskować, że po śmierci Tauseret, Baj próbował objąć władzę , co być może
udało mu się na krótki czas, zanim nie został wypędzony przez Setnachta. |
Nie jest jasne pochodzenie Sethnachta. Mógł być synem nieznanego z imienia syna Ramzesa II, brata Merenptaha. Gdy w kraju zapanowała anarchia przejął władzę po śmierci królowej Tauseret. Sethnacht zasłynął z uzurpacji wielu budowli wzniesionych przez swoich poprzedników, sam był prawdopodobnie twórcą dwóch kaplic w Deir el-Medina. Wkrótce po ogłoszeniu się królem i po zaprowadzeniu porządku w Egipcie, zmarł. Pochowany został w grobowcu (również uzurpowanym) królowej Tauseret - grób KV14 w Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w skrytce-grobie Amenhotepa II KV35. Był ojcem Ramzesa III. |
Syn Sethnachta i Teje-Mereniset. Walczył z Libijczykami w 5 i 11 roku swoich rządów. Zbuntowane plemiona libijskie zostały przykładnie ukarane, ich bydło zasiliło dobra świątyni Amona w Karnaku a część zbuntowanych plemion przesiedlono do specjalnych osiedli w Środkowym Egipcie i Delcie. W 8 roku panowania odparł najazd ludów morskich, pochodzących prawdopodobnie z obszaru bałkańskiego i egejskiego. Odbył dwie zwycięskie kampanie do Azji, gdzie w lądowej bitwie i w bitwie morskiej u wylotu Delty Wschodniej Ramzes odparł atak najeźdźców i tym samym obronił Egipt przed obcym panowaniem. Pojmani najeźdźcy zostali również włączeni do egipskiej armii, część z nich utworzyło w Azji państwo Filistynów. Zachowało się wiele świadectw aktywności budowlanej Ramzesa III. Wybudował m.in. wspaniałą świątynię grobową z pałacem w Medinet Habu, rozpoczął liczne prace na terenie kompleksu świątynnego w Karnaku, również w Edfu, Buhen, Kom Ombo, Koptos, el-Kab i wielu innych miejscowościach Ramzes III pozostawił po sobie liczne zabytki. W 32 roku panowania miał miejsce spisek haremowy, którego celem było odsunięcie króla od władzy. Miejsce panującego Ramzesa III miał zająć książę Pentewere. Spisek zakończył się jednak niepowodzeniem dzięki działaniom prawowitego następcy - Ramzesa IV. Spiskowcy zostali skazani na śmierć lub okaleczenie. Pierwotnie miejscem pochówku władcy miał być grób KV3 w Dolinie Królów, jednak prace nad budową grobowca trzeba było przerwać. Ostatecznie zmarłego faraona pochowano w zaanektowanym grobowcu Sethnachta - grób KV11 w Dolinie Królów, zaś grób KV3 posłużył za pochówek jednemu z synów Ramzesa. Mumia króla została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari. |
Syn Ramzesa III i królowej Iset, brat Ramzesa VI. Zdecydowane stanowisko Ramzesa podczas spisku haremowego pod koniec panowania jego ojca zapewniło mu następstwo tronu. Znane są liczne ślady obecności w kamieniołomach w Wadi Hammamat i kopalniach na Synaju. Miejscem pochówku Ramzesa został grób KV2 w Dolinie Królów, choć jeszcze jako książę następca tronu rozpoczął budowę grobowca w Dolinie Królowych - QV53. Ramzes IV umarł w wieku ok. 50 lat. Mumia króla została znaleziona w skrytce-grobie Amenhotepa II - KV35. |
Syn Ramzesa IV i królowej Tentipet. Zachowało się po nim niewiele zabytków - w Heliopolis, Karnaku i Deir el-Bahari, oraz na Synaju. Najważniejszym pisanym dokumentem z tego okresu jest papirus Wilboura. Jest to jedno z najważniejszych źródeł mówiących nam o gospodarce Egiptu tego okresu. Król zmarł na ospę w wieku trzydziestu-kilku lat. Miejsce pochówku - wspólny z Ramzesem VI grób KV9 w Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w skrytce-grobie Amenhotepa II - KV35. |
Syn Ramzesa III i królowej Iset, brat Ramzesa IV. Oprócz licznych przywłaszczonych przez Ramzesa pomników, zabytki po nim znajdują się w Memfis (pylon i fragment kolosalnego posągu), Heliopolis, Karnaku (stele) i Synaju. Jego posągi znaleziono w Tanis, Bubastis, Koptos. Miejsce pochówku - przepięknie dekorowany, wspólny z Ramzesem V grób KV9 w Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w skrytce-grobie Amenhotepa II - KV35. |
Syn Ramzesa VI i królowej Nubchesbed. Zachowało się kilka dokumentów z tego okresu. Są to głównie dokumenty administracyjne i gospodarcze, np. rozliczenia z wypraw po złoto i galenit, hymny na cześć króla, a także dokumenty z Deir el-Medina pozwalające wnioskować o kryzysie gospodarczym objawiającym się wzrostem cen zboża, rozprzężeniu władzy, grabieżom grobów na nekropoli. Miejsce pochówku faraona - skromny grób KV1 w Dolinie Królów. |
Pochodzenie tego władcy nie jest do końca ustalone. Był prawdopodobnie synem Montuherchopszefa, syna Ramzesa III i Tachat (A.Dodson). Jednak E.F.Wente twierdzi, że Ramzes IX był synem Ramzesa VIII a wg jednej z hipotez K.Kitchena jego ojcem był Ramzes VII. Jakby i tego było mało, niektórzy badacze są zdania że był on synem Ramzesa III i nieznanej z imienia królowej, byłby też bratem Ramzesa VIII. Panowanie Ramzesa IX zasłynęło z głośnych przesłuchań rabujących groby w Dolinie Królów i wszechobecnej korupcji urzędników. Miejsce pochówku - grób KV6 w Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari. |
Dziewięcioletni okres rządów przypisywany temu władcy przez niektórych badaczy wydaje się mało prawdopodobny. Ostatni jeszcze udokumentowany rok panowania Ramzesa X to rok trzeci, wymieniony w dziennikach nekropoli Deir el-Medina. Miejsce pochówku - grób KV18 w Dolinie Królów. Nie zachowała się mumia władcy ani żaden przedmiot z wyposażenia grobowego. |
Syn Ramzesa X i królowej Titi. Panowanie Ramzesa XI cechuje upadek autorytetu państwa, kryzys gospodarczy, grabieże grobów królewskich, klęska głodu i, wreszcie, wojna domowa. Na czasy Ramzesa XI przypada kontrowersyjny epizod wyprawy Panehesiego na południe, której celem było zaprowadzenie porządku w tej części kraju. Ambicje generała Panehesiego doprowadziły do konfliktów z arcykapłanem Amona w Tebach - Amenhotepem. Doszło do wojny domowej. Na prośbę Amenhotepa, Ramzes XI wysłał kolejne oddziały wojska pod dowództwem Pianchiego, Panehesi zostaje wygnany z kraju a Pianchi, a następnie jego zięć Herhor (a może odwrotnie...?) pełnią funkcję arcykapłanów prowadząc jeszcze przez 10 lat wojnę w Nubii. Pod koniec rządów Ramzesa, na Północy włada Smendes (prawdopodobnie wezyr tej części kraju), Tebaidą zaś zarządza Herhor, dając początek silnej i niezależnej od centralnej władzy w Tanis, dynastii arcykapłanów Amona tebańskiego. Ramzes XI został pochowany w grobie KV4 w Dolinie Królów. |
Copyright © 2000-2013 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor |