Piramidy w Nuri, el-Kurru i Meroe

W Nubii wznoszono piramidy jako grobowce królewskie jeszcze długo po tym, jak w Egipcie zaprzestano ich budowy. Główne skupiska piramid znajdują się powyżej trzeciej katarakty, na cmentarzyskach w el-Kurru, Gebel Barkal, Nuri i Meroe. Zbudowano tam ok 180 piramid. Historia nubijskich piramid rozpoczyna się ponad 800 lat później niż ostatnia królewska piramida w Egipcie. Ich budowę rozpoczynają władcy XXV dynastii kuszyckiej a kończą władcy Meroe, którego królestwo istniało aż do 350 roku n.e.

El-Kurru leży na prawym brzegu Nilu, ok. 13 km na południe od Gebel Barkal. Prace badawcze prowadzone przez G.Reisnera w latach 1918-19 umożliwiły odkrycie cmentarzyska piramid stojących ponad grobowcami władców XXV dynastii: Pianchi, Szabaka, Szabataka i Tenutamon. Kąt nachylenia piramidy Pianchi, mającej długość boku podstawy ok. 8 m, wynosił prawdopodobnie 68^o. Schody liczące 19 stopni prowadzą w kierunku wschodnim do komory grobowej wykutej w skalnym podłożu zwieńczonym kamiennym sklepieniem wspornikowym. Zwłoki króla umieszczone były na łożu umieszczonym pośrodku komory, na kamiennej ławie, której cztery rogi stanowiły nogi łoża. Piramidy następców króla Pianchi miały podobną konstrukcję. W el-Kurru znajdowało się również 14 piramid królowych. Ich rozmiary to średnio 6 do 7 m (dł. boku podstawy), podczas gdy piramidy królewskie miały od 8 do 11 m. Na północny-wschód od królewskiej nekropoli G.Reisner znalazł zwierzęce groby 24 koni i 2 psów.

A - Kaszta
B - Pianchi
C - Szabaka
D - Tenutamon

Pole piramid w Nuri składa się z grobowców 21 królów oraz 53 królowych i księżniczek. Pierwszym władcą który kazał budować w Nuri był Taharka. Jego piramida liczyła sobie 51.75 m długość boku podstawy i 40-50 metrów wysokości. Struktura podziemna grobowca Taharki jest najbardziej złożoną z wszystkich kuszyckich grobowców. Wejście wykopem ze schodami od wschodu, przesunięte było względem osi piramidy w kierunku północnym. Przesunięcie to wynikało z rozbudowania pierwotnej mniejszej piramidy. Trzy stopnie prowadziły do wejścia, wygiętej ramy, które otwierało przejście powiększające się do rozmiarów przedsionka o sklepieniu wspornikowym. Sześć masywnych filarów wyrzeźbionych w naturalnej skale przedzielało komorę grobową na dwie części, boczną i centralną nawę, każda wyposażona w strop wspornikowy. Cała komora otoczona była jakby fosą, korytarzem ze schodami prowadzącym z przed wejścia do przedsionka. Po Taharce jeszcze 21 władców kuszyckich i 53 królowe i księżniczki pochowano w Nuri pod kamiennymi piramidami. Do ich budowy użyto bloków miejscowego czerwonego piaskowca. Piramidy w Nury były zasadniczo dużo większe niż te w el-Kurru, licząc sobie 20-30 m wysokości. Ostatni władca pochowany w Nuri zmarł ok. 308 roku n.e.

A - schody
B - komora grobowa
C - pierwsza kaplica
D - zachowana w 1916 r wysokość

Po roku 308 p.n.e. rozpoczęto wznoszenie piramid dla władców kuszyckich i dostojników na cmentarzysku w Meroe, pomiędzy 5 a 6 kataraktą nilową. Meroe pozostawało królewską nekropolą przez ponad 600 lat, aż do roku 350 n.e. Mające schodkowe kształty piramidy w Meroe budowano z piaskowca na wysokość 10-30 m. Tak jak w Nuri piramidy były stawiane na postumentach, ale tym razem kontur każdej trójkątnej ściany był wykończony gładką kamienną ramą.