Dolina Królów - KV62
grób Tutanchamona - XVIII dynastia

Opisowi grobu KV62, a zwłaszcza okolicznościom jego odkrycia, poświęcono setki opracowań, zarówno naukowych, czy popularyzatorskich, jak i literatury, nazwijmy to, sensacyjnej, lub wręcz paranaukowej. W poniższym opisie skoncentruję się więc jedynie na kilku zaledwie, wybranych elementach tego najsłynniejszego ze wszystkich, grobowca Tutanchamona. Odkrycia dokonał Howard Carter 4 listopada 1922 roku. Architektura grobowca nie jest typowa dla ówczesnej królewskiej zabudowy sepulkralnej, co może sugerować iż grób został zaadaptowany dla Tutanchamona, będąc w założeniu przeznaczony dla jakiegoś dostojnika, być może arcykapłana Ai. Poza schodami wejściowymi opadający korytarz prowadzi do przedsionka i 'Aneksu' a następnie, na prawo, obniżonej komory grobowej z dodatkową komorą zwaną 'Skarbcem'. Te dwie komory mogły być dodane w momencie śmierci króla i pośpiesznym zaadoptowaniu dla niego grobowca. Tylko komora grobowa posiada dekorowane ściany, które są bardzo podobne do tych które spotykamy później w grobie Ai II.
 

A - 16 stopni wejściowych
B - korytarz
C - przedsionek
D - komora boczna (Aneks)
E - komora grobowa z czterema skrzyniami-kaplicami oraz sarkofagiem zawierającym trumny z  mumią króla
F - 'Skarbiec'
 

 W korytarzu znaleziono ponad 40 objektów i fragmentów różnych przedmiotów oraz wyrobów jubilerskich. Przedsionek zawierał 157 grup przedmiotów liczących 600-700 obiektów każda.  Przedmioty tego rodzaju, w okresie Nowego Państwa wykorzystywane były w królewskich pochówkach i umieszczane zazwyczaj w części kolumnowej komory grobowej oraz przyległych do niej komnatach.  W komorze grobowej, oficjalnie otwartej 17-go lutego 1923 roku, znajdowały się cztery złote skrzynie-kaplice z sarkofagiem wewnątrz. Drzwi do zewnętrznej kaplicy zlokalizowane były po wschodniej stronie komory grobowej. Zewnętrzna skrzynia-kaplica nie miała pieczęci - która przypuszczalnie została złamana przez starożytnych rabusiów. Przestrzenie pomiędzy poszczególnymi kaplicami zajmowały rozmaite przedmioty, pozostawione tam podczas pochówku. Głównie naczynia, łuki, strzały, wachlarze oraz inne przedmioty. Demontaż kaplic, otwarcie sarkofagu i trumien, klasyfikacja znalezionych przedmiotów, ich podział na 88 grup (a także 300 indywidualnych elementów), zajął archeologom prawie 8 miesięcy, od listopada 1924 do maja 1925 roku. 'Skarbiec' zawierał 75 grup przedmiotów. Figura szakala Anubisa, drewniana krowia głowa oraz kapliczki. A także skrzynki, koszyki, futerał na łuk, modele łodzi i rydwany oraz łoże Ozyrysa. Wszystko to, w wielkim nieładzie, leżało wzdłuż ściany północnej. W jeden ze skrzyń znajdowały się dwie miniaturowe trumny antropoidalne zawierające zmumifikowane płody córek królewskich. W 'Aneksie' znaleziono przedmioty sklasyfikowane w 283 grupach (dobrze ponad 2000 sztuk), co stanowiło ponad połowę skarbów znalezionych w całym grobowcu.
 

kwarcytowy sarkofag dekoracja ścian w komorze grobowej

 

 Badania serologiczne przeprowadzone na mumiach Tutanchamona i znalezionej w grobie KV55 mumii Semenchkare (lub Echnatona) wykazały niezbicie bliskie pokrewieństwo obu mężczyzn, mających tę samą grupę krwi A2 z antygenem MN. W lutym 2010 opublikowano wyniki badań genetycznych kilkunastu mumii egipskich, w tym wspomnianych wyżej. Badania DNA wykazały że Tutanchamon był synem króla (Semenchkare lub Echnaton) którego mumię znaleziono w KV55 oraz nieznanej z imienia siostry tego władcy, której mumia to tzw. młodsza pani z KV35. Badania te dostarczyły nam cennych informacji na temat przypuszczalnej śmieci Tutanchamona. Młody król cierpiał na chorobę Freiberga-Kohlera II, która należy do grupy martwic kości, miał szpotawą stopę i rozszep podniebienia. Ponadto znaleziono bakterię zrodźca sierpowego (plasmodium falciparum), który często wywołuje śmiertelną postać malarii. Z wielkim prawdopodobieństwem można dziś stwierdzić, że właśnie malaria, która na skutek osłabienia systemu immunologicznego organizmu, spowodowanego martwicą kości i, dodatkowo, złamaniem nogi, stała się bezpośrednią przyczyną śmierci młodego władcy.
Poza mumią króla, znaleziono w grobowcu ('Skarbiec') skrzynię, zawierającą małe trumny antropoidalne ze zmumifikowanymi płodami córek Tutanchamona i królowej Anchsenamon. Mniejsza mumia, długości 25.75 cm, odwinięta przez H.Cartera, to płód, którego wiek prof. Douglas Derry określił na ok. pięć miesięcy. Druga, większa mumia, długości 36.1 cm, to również płód dziewczynki, przez Derry'ego oszacowany jako siedmiomiesięczny. Ostatnie badania większego płodu, przeprowadzone przez prof. R.G.Harrisona z University of Liverpool wykazały, że dziewczynka zmarła w chwili porodu lub na krótko przed. W 2010 dokonano również badań DNA obu płodów, ustalając że rodzicami ich byli król Tutanchamon i kobieta, której mumię znaleziono w grobie KV21, przypuszczalnie królowa Anchesenamon.

    Jedno z pierwszych zdjęć głowy mumii króla Mumia pierwszej królewskiej córki. Płód 5 miesięczny Mumia drugiej królewskiej córki. Płód 8-9 miesięczny. Trzecia wewnętrzna trumna z inskrypcją z imieniem królowej Teje. Wewnątrz znajdował się pukiel włosów. Sztylet z żelaznym ostrzem znaleziony przy królewskiej mumii

W grobowcu znaleziono również miniaturową trumnę z inskrypcją zawierającą imię królowej Teje. Wewnątrz pudełka w kształcie trumienki znajdował się pukiel włosów, owinięty w bandaże i należący prawdopodobnie do babki Tutanchamona. Innym ciekawym przedmiotem był nóż o bogato inkrustowanej złotem rękojeści i pochwie. Ostrze noża wykonane było z żelaza (!).
 

Rekonstrukcja przedsionka

Rekonstrukcja 'Skarbca'

Rekonstrukcja północno-wschodniego narożnika przedsionka z widocznym zamurowanym przejściem do komory grobowej

 

Odkrycie prawie nienaruszonego grobu królewskiego oraz niemal profesjonalna jego eksploracja wzbogaciły muzea o liczne, unikalne eksponaty lecz niestety, niewiele wniosło do ogólnego stanu wiedzy o historii politycznej oraz chronologii końca XVIII dynastii. Żaden ze znalezionych w grobowcu przedmiotów nie daje jasnej odpowiedzi na pytania dotyczące pochodzenia oraz okoliczności śmierci Tutanchamona,

 

Copyright © 2000-2013 Dariusz Sitek, Czestochowa - Chicago - Ann Arbor